Ο χειρότερος αριστερός και ο καλύτερος δεξιός

Με αφορμή την ιστορία του Κιμούλη, σκέφτομαι ότι στην ηλικιακή μου ωριμότητα (προς γεράματα μεριά), η ζωή έχει βαλθεί να κονιορτοποιήσει όλους τους ζωτικούς μύθους της νεότητας μου. Κάθε γενιά, ξέρετε, μεγαλώνει με μια σειρά από θέσφατα και μεταφυσικές βεβαιότητες, που καταλήγουν να μοιάζουν με τα έπιπλα του σπιτιού μας. Αν τα αλλάξουμε ξαφνικά ή τα μετακινήσουμε όλα μαζί, νομίζουμε πως δεν μπορούμε πια να ζήσουμε σ’ αυτή την εστία. Τόσο πολύ θαρρούμε ότι ανατρέπεται η ζωή μας. Το ίδιο δύσκολη είναι και η ανατροπή των νεανικών μας βεβαιοτήτων.

Εμείς της πρώτης μεταπολιτευτικής γενιάς (και πολύ περισσότερο αυτή που μεγάλωσε μέσα στην χούντα), είχε τέτοιο αντιδεξιό σύνδρομο και παραλλήλως τόση πίστη στις ιδέες της αριστεράς, που αυτός ο τρόπος σκέψης δεν περιοριζόταν στην πολιτική σφαίρα. Επεκτεινόταν αδιακρίτως στο σύνολο της κοινωνικής και προσωπικής μας ζωής. Είχαμε προφανώς την στοιχειώδη ικανότητα να ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς χαρακτήρες, σε σοβαρούς και φαιδρούς ή σε έντιμους και ανέντιμους, πιστεύαμε όμως ακραδάντως ότι υπήρχε και δεύτερη σοβαρότερη αξιολόγηση. Ο χειρότερος αριστερός ήταν πάντα και χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, τουλάχιστον ένα σκαλί ανώτερος από τον καλύτερο δεξιό.

Οποία πλάνη μας διακατείχε και σε πόσα λάθος συμπεράσματα ή συμπεριφορές μας είχε οδηγήσει κατά καιρούς. Μετρώντας και κρίνοντας προκαταβολικά τους ανθρώπους μόνο με βάση τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, θεωρούσαμε κάθε αριστερό de facto ειλικρινή, έντιμο και αξιοσέβαστο. Αντιστοίχως, κάθε δεξιός ήταν αυτόχρημα ύποπτος για όλα τα κακά της οικουμένης, άρα εχθρός μας. Στην καλύτερη περίπτωση ήταν άτομο που καλύτερα να αποφεύγουμε τις επαφές μαζί του. Για να είμαι ακριβοδίκαιος, συνάντησα συχνά την ίδια ακριβώς αντίληψη και σε δεξιούς, που απέφευγαν τις συναναστροφές ή τις φιλίες με αριστερούς, όπως ο διάολος το λιβάνι. Ο φανατισμός δεν ήταν προνόμιο μόνο της μιας πλευράς.

Χρειάστηκαν δεκαετίες για να αντιληφθώ ότι ο άνθρωπος δεν είναι αυτά που λέει, αλλά αυτά που κάνει. Επίσης, ότι συχνά-πυκνά οι ιδεολογίες είναι ο φερετζές των πιο κακόβουλων σκέψεων και των πιο άθλιων προθέσεων. Και ότι τελικά, αυτό που έχει σημασία στον άνθρωπο δεν είναι τι ψηφοδέλτιο ρίχνει στην κάλπη, αλλά τι είδους χαρακτήρα διακονεί. Θέλω να πω –αν δεν το καταλάβατε– ότι δυο δεκαετίες νωρίτερα, θα θεωρούσα αδιανόητα όσα αποκαλύφθηκαν για τον Κιμούλη και για τον κάθε αριστερό Κιμούλη. Τέτοια άθλια καμώματα θα τα θεωρούσα «προνόμιο» μόνο κάποιων δεξιώ.

Τώρα μου φαίνονται τόσο μα τόσο φυσιολογικά. Γηράσκω αεί διδασκόμενος. Κι ένα μέρος αυτής της μαθητείας ομολογώ ότι το οφείλω στο παρεάκι του Αλέξη. 

Τους το αναγνωρίζω αυτό. Μου (και μας) άνοιξαν τα μάτια.

Δημήτρης Καμπουράκης