Τα εξάχρονα του Μνημονίου και οι Μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Του Νότη Μαριά *

Συμπληρώθηκαν έξι χρόνια μνημονίου και η Ελλάδα έχει μετατραπεί πλέον σε ένα απέραντο κοινωνικό νεκροταφείο. Τα στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα απλά επιβεβαιώνουν αυτό που νοιώθει καθημερινά στο πετσί του ο Ελληνικός λαός. Τη φτώχεια, την ανέχεια και την ανεργία.

Σε μια χώρα η οποία λόγω μνημονίου έχασε το 25% του ΑΕΠ της και σε απόλυτους αριθμούς πάνω κατά 47 δις ευρώ (Έθνος της Κυριακής 24/4/2016 σελ. 24) η ερημοποίηση της οικονομίας είναι πλέον μια σκληρή πραγματικότητα. Παρότι ο συνολικός λογαριασμός σε σχέση με περικοπές μισθών, συντάξεων και επιβολή φόρων ξεπερνά τα 63 δις ευρώ, εντούτοις το δημόσιο χρέος από 123% του ΑΕΠ που ήταν πριν το μνημόνιο θα σκαρφαλώσει το 2016 στο 201% του ΑΕΠ!!! Και όμως η τρόικα συνεχίζει το γνωστό business as usual και δρομολογεί ενόψει της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης επιπλέον μέτρα 5,4 δις ευρώ (συν 3,6 δις ευρώ συμπληρωματικά «μέτρα-κάβα» ελέω ΔΝΤ) ήτοι εν συνόλω 9 δις ευρώ!!!

Μνημονιακός Αρμαγεδώνας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της χώρας μας ένοιωσε για τα καλά τις δυσμενείς επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και του μνημονίου αφού από το 2008 – οπότε και οι επιχειρήσεις έφταναν τις 858.685 - μέχρι το 2015 έχουν εξαφανιστεί 244.712 επιχειρήσεις και έχουν οδηγηθεί στην ανεργία 842.670 άτομα (Kathimerini English Edition 25/4/2016). Μάλιστα σύμφωνα και με στοιχεία της Κομισιόν, κατά τη διάρκεια της μνημονιακής εποχής οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 26,6% και η απασχόληση κατά 29,3%, ενώ το πλήγμα στις μεσαίες επιχειρήσεις ήταν μεγαλύτερο από ότι στις μικρές.

Καθώς λοιπόν το σύστημα φορολόγησης επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα αυτοχρηματοδότησης των επιχειρήσεων, η μνημονιακή φορομπηχτική πολιτική διέλυσε κυριολεκτικά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και όσες κατάφεραν τελικά να γλυτώσουν βρέθηκαν αντιμέτωπες με τα φέσια στην αγορά και τις ακάλυπτες επιταγές.

Όπως αναφέρει και σχετική έρευνα του ΙΜΕ ΓΕΣΕΒΕ του Φεβρουαρίου 2016 σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα ληξιπρόθεσμα χρέη των επιχειρήσεων ανέρχονταν τον Σεπτέμβριο του 2015 στα 110 δις ευρώ, εκ των οποίων οι μικρές επιχειρήσεις είχαν ανοίγματα 20 δις ευρώ.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά η τρόικα επιβάλλει πλέον άμεσα την πώληση των «κόκκινων» δανείων (non-performing loans) των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε επιθετικά funds με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να κινδυνεύουν πλέον με διάλυση και εκποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων.

Ε.Ε. και συντελεστής υποστήριξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων (SF)

Την ώρα λοιπόν που η Ελληνική οικονομία χειμάζεται σε επίπεδο Ε.Ε. αναλαμβάνονται σημαντικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.

Βέβαια σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από μία πολυμορφία και παρουσιάζουν διαφορές όσον αφορά την χρηματοοικονομική και νομική δομή, το μέγεθος, το στάδιο ανάπτυξης και το επιχειρηματικό μοντέλο. Φυσικά, το οικονομικό περιβάλλον κάθε χώρας, και οι διαρθρωτικοί παράγοντες όπως το νομικό πλαίσιο, επηρεάζουν την ανάγκη χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, τη διαθεσιμότητα των χρηματοδοτικών επιλογών, καθώς και την οικονομική κατάσταση της κάθε επιχείρησης.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ε.Ε., δημιουργούν το 55% του συνολικού ΑΕΠ της και απασχολούν 75 εκατομμύρια πολίτες. Ωστόσο, στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου οι οποίες έχουν φτωχοποιηθεί από τα μνημόνια, όπως η Ελλάδα, ο αριθμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των εργαζομένων τους έχει μειωθεί αισθητά.

Επιπλέον, όπως επισημάνθηκε από πλευράς μας στις 13/4/2016 ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τραπεζικό δανεισμό. Μάλιστα στην Έκθεση για τη δράση της ΕΚΤ το 2014 την οποία παρουσίασα ως Εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ολομέλεια του Σώματος την 1η Φεβρουαρίου 2016 επισημαίνεται με νόημα ότι παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις όσον αφορά το δανεισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε σχέση με αυτόν των μεγάλων επιχειρήσεων καθώς και μεταξύ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων των διαφόρων χωρών της Ευρωζώνης.

Για την ενίσχυση του δανεισμού αυτού και δεδομένου ότι η τραπεζική δανειοδότηση είναι η σημαντικότερη εξωτερική πηγή χρηματοδότησης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, έχει εισαχθεί στο πλαίσιο της Ε.Ε. και ειδικότερα στον Κανονισμό για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις ένας συντελεστής μείωσης κεφαλαίου -ο λεγόμενος συντελεστής υποστήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (SF)- για τα δάνεια προς αυτές. Σύμφωνα με το άρθρο 501 του Κανονισμού περί κεφαλαιακών απαιτήσεων, οι κεφαλαιακές απαιτήσεις για πιστωτικό κίνδυνο από ανοίγματα έναντι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων πολλαπλασιάζονται με το συντελεστή 0,7619 ο οποίος έχει σαν στόχο να προωθήσει την τραπεζική πίστωση προς τις επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται ένας μηχανισμός στήριξης της χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Ποσοτική χαλάρωση, ομόλογα του EFSF και μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Στην Ελλάδα αντίθετα οι τράπεζες κρατούν ερμητικά κλειστές τις κάνουλες του δανεισμού προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις επιτείνοντας το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης της Ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, μόνο το 18% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα κάνει αίτηση για δάνειο, ενώ το 38% αυτών ανέφερε -σε σχετική έρευνα- την παρουσία αυξημένων δυσκολιών στην πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, γεγονός που χαρακτηρίζει περισσότερο τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου που πλήττονται από τα μέτρα της μερκελικής λιτότητας παρά τις χώρες που αποτελούν τον "πυρήνα" της Ευρωζώνης.

Καθώς όμως οι τράπεζες απέκτησαν αυξημένη ρευστότητα τουλάχιστον 18 δις ευρώ για το επόμενο διάστημα λόγω της ένταξης στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ των ομολόγων του EFSF που διακρατούσαν, είναι προφανές ότι θα πρέπει να περάσουν το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητας αυτής στην πραγματική οικονομία και να ενισχύσουν την χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Μάλιστα αν αξιοποιήσουν και τον συντελεστή υποστήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (SF) τότε θα ήταν εφικτό παρά τον μνημονιακό χειμώνα και τη φοροκαταιγίδα του τρίτου μνημονίου να δοθεί έστω μια μικρή ανάσα ρευστότητας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προκειμένου να ανασυγκροτηθούν παραγωγικά, να χρηματοδοτήσουν τις εξαγωγές τους και να ανασάνουν.

Επιπλέον, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η δανειοδότηση και η ανάληψη κινδύνου αποτελούν μέρος της επιχειρηματικής δραστηριότητας των τραπεζών και επομένως θα πρέπει να αρθεί κάθε εμπόδιο στην δανειοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Παράλληλα, η χρήση νέων και καινοτόμων τεχνολογιών, η αύξηση των χρηματοοικονομικών γνώσεων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καθώς και η τιτλοποίηση θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της δανειοδοτικής τους ικανότητας.

Όμως δεν γίνεται να υπάρξει στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων όσο η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ εφαρμόζει τη σκληρή μερκελική λιτότητα και τη φοροκαταιγίδα του τρίτου μνημονίου που θα φέρουν ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια στην Ελλάδα.

Έξι χρόνια λοιπόν μετά το πρώτο μνημόνιο καθίσταται για άλλη μια φορά σαφές ότι μόνο όταν πετάξουμε την τρόικα έξω από την Πατρίδα μας και ξαναπάρουμε πίσω την Ελλάδα, θα μπορέσει επιτέλους ο λαός μας να ανασάνει.

* Νότης Μαριάς, Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής, Επικεφαλής του Πολιτικού Κινήματος Αντιμνημονιακοί Πολίτες, Καθηγητής Θεσμών της Ε.Ε. στο Πανεπιστήμιο Κρήτης