«Κεκλεισμένων των θυρών»

Γράφει ο Αλέκος Κοντογιώργος

Ακούστηκε και πάλι φέτος στην καρδιά της Παροικιάς ο θεατρικός λόγος, ο λόγος της τέχνης και της αγωγής. Η μικρή θεατρική ομάδα της «Μοσχούλας της Πάρου», έκανε ένα βήμα ακόμα προς τα δύσκολα, τα μεγάλα και για τούτο τα ωραία. Τόλμησε και ερμήνευσε ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του κυριότερου εκπρόσωπου του υπαρξισμού, έργο σταθμό στην ιστορία του θεάτρου, το «ΚΕΚΛΕΙΣΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΘΥΡΩΝ» του Ζ. Π. Σάρτρ.

Τρεις τυχαίοι και άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι, που πρόσφατα εγκατέλειψαν το μάταιο κόσμο, οδηγούνται στην κόλαση. Ο Γκαρσέν, δημοσιογράφος από τη Βραζιλία, η ταχυδρομικός Ινές από τη Γαλλική επαρχία, και η νεαρή χήρα Εστέλ από το Παρίσι, φορτωμένοι τα επίγεια εγκλήματά τους, οδηγούνται στην κόλαση, στην οποία κόλαση δεν βρίσκουμε μαρτύρια, κατράμι, λάβα, σκότος και έρεβος.

Η κόλαση, που έστησε ο συγγραφέας, είναι η ταπείνωση στην οποία υποβάλλονται οι πρωταγωνιστές, καθώς υποχρεώνονται να απογυμνωθούν από τα μυστικά τους και να εκτεθούν στην κρίση των άλλων, μέσα από την οποία βλέπουν τον εαυτό τους. Αυτή η κρίση των άλλων είναι η κόλασή τους.

Όταν οι πόρτες κλείνουν, η προσπάθεια διαφυγής του καθενός, γίνεται μαχαιριά στη σάρκα του άλλου, χωρίς τελικά να το πετυχαίνει. Συγκρούσεις και αποκαλύψεις από κάθε πλευρά δεν οδηγούν σε λύτρωση, αλλά στην πεποίθηση ότι είναι καταδικασμένοι να παραμείνουν στο δωμάτιο κλεισμένοι για πάντα μαζί, και αυτό είναι ή δική τους κόλαση.

Η σκηνή, ένας κλειστός από όλες τις πλευρές χώρος δράσης για τους πρωταγωνιστές, και οι θεατές να παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς καθένας από την οπτική του γωνία:

Κεντρική ιδέα του έργου που είδαμε, μπορούμε να πούμε, ότι είναι η γνώση του εαυτού μας, μέσω του άλλου, του πλησίον. Είναι όμως μόνο αυτό;

Το έργο είναι εξόχως επίκαιρο σήμερα, όπου τη θεατρική φράση «κόλαση είναι οι άλλοι», την συναντάμε καθημερινά στα έντυπα, στις συζητήσεις, στους λόγους επίσημων και ανεπισήμων, ειδικών και μη. Μια τέτοια ανάγνωση θα μπορούσε να προσομοιάζει στην κατάσταση που βρίσκονται τα μέλη μιας κοινωνίας που παρακμάζει. Βρίσκονται εντός και εκτός της κοινωνίας. Είναι ζωντανοί - νεκροί.

Στο όριο μεταξύ ζωής και θανάτου θα μπορούσαμε να δούμε στην υπόθεση του έργου την απειλή της τελικής κρίσης. Για ‘κείνον που ξέρει ότι επίκειται η αναχώρησή του από τον κόσμο αυτόν, κόλαση είναι το βλέμμα που στρέφει στον εαυτό του, εν ονόματι των άλλων.

Θα μπορούσε να είναι και επίκληση για αλλαγή στη στάση ζωής μας και αναζήτηση παρηγοριάς σε άλλους δρόμους πιο ταπεινούς από αυτούς στους οποίους πορευόμαστε.

Αυτό το πολυσύνθετο, αντιφατικό, εξόχως ευρηματικό και πλήρες υπαρξιακών νοημάτων έργο παρακολουθήσαμε καθένας από τη δική του οπτική. Στους συντελεστές της παράστασης κάνουμε μια αναφορά με τα ελάχιστα εφόδια που διαθέτουμε και με τον σεβασμό στο έργο που προσφέρουν.

Κεντρικό πρόσωπο της ομάδας η Μοσχούλα Κοντοσταύλου, δίδαξε τα τελευταία χρόνια έργα υψηλού περιεχομένου και μεγάλων απαιτήσεων. Δίδαξε από τη θέση του σκηνοθέτη αλλά και από τη θέση του ηθοποιού. Και τα δίδαξε με σεβασμό και συνέπεια επαγγελματική. Το αποτέλεσμα αναγνωρίστηκε από παντού.

Το «κεκλεισμένων των θυρών» είναι ένα περίεργο και δύσκολο έργο, όπου η παραδοσιακή δράση υποκαθίσταται με το λόγο και την εσωτερικότητα. Έπρεπε να βρεθούν οι δρόμοι ώστε το γραπτό κείμενο να μεταλλαχτεί σε προφορικό λόγο, σκηνοθετημένο με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η κατανόηση του λόγου του ηθοποιού από το κοινό του ακροατηρίου. Έργο δύσκολο, με πολλές απαιτήσεις γι’ αυτόν που θα το προσεγγίσει. Η Μοσχούλα καλύπτει τις κύριες απαιτήσεις: Επαφή και γνώση του χειρισμού της γλώσσας, σαν συγγραφέας - λογοτέχνης, θεατρική εμπειρία ώστε να αρθεί σε μια πολύπλοκη φαντασιακή σκηνοθεσία, που θα μεταφέρει το λόγο στον θεατή. Και πάνω από όλα πάθος και τρέλα με το θέατρο.

Και εμείς οι θεατές πήραμε το λόγο - διδαχή, από το σπουδαίο έργο και τη σπουδαία ερμηνεία του και νιώσαμε μέσα μας να καίει ένα μεγάλο ερωτηματικό. Μέγα το κέρδος. Και απέραντη η ευγνωμοσύνη για τους συντελεστές.

Η ματιά μας τώρα στους ηθοποιούς, που υποδύθηκαν με έξοχο τρόπο τους ήρωες του έργου και δικαιούνται για τούτο τον θαυμασμό μας και την αγάπη μας:

(Γκάρσεν), Βαγγέλης Χαδήμογλου

(Ινές), Μοσχούλα Κοντοσταύλου

(Εστέλ), Έμυ Δημητρακοπούλου

(Γκαρσόν), Χρύσα Σιλιτζίρη

Υπολογίζουμε την τεράστια προσπάθεια των απλών αυτών συμπατριωτών μας και τον έρωτά τους για την τέχνη, ώστε να μπορέσουν να μας μεταφέρουν στην ατμόσφαιρα ενός τόσο μεστού σε νοήματα έργου, με την υποκριτική απλότητα φτασμένων ηθοποιών. Σε ένα έργο που η «κίνηση» στη σκηνή είναι περιορισμένη, κατάφεραν με τη στάση τους και την εκφορά του λόγου τους να μας μεταφέρουν στην άλλη πραγματικότητα, εκείνη που πραγματεύεται ο συγγραφέας. Τους ευχαριστούμε για το ταξίδι που μας παρότρυναν να αποπειραθούμε στην ανεξερεύνητη πλευρά του εαυτού μας, τη συνείδησή μας, τον μέσα μας κόσμο.

Υ.Γ.: Μερικοί, θέτουν κάθε χρόνο, ύστερα από τέτοιες παραστάσεις, το ερώτημα, αν μια τόσο υψηλή διδαχή θα την καταλάβει ο λαός; Κάνουν λάθος όσοι αμφισβητούν την ευαισθησία του λαού. Οι άνθρωποι του λαού δεν έπαψαν ποτέ να είναι καλοί ακροατές των μεγάλων πραγμάτων. Το πλησίασμα της μεγάλης τέχνης τους κάνει να ριγούν. Γι’ αυτούς γράφει ο ποιητής, από αυτούς προέρχεται και ο ίδιος. Στόχος ασφαλώς και των συντελεστών της παράστασης «ΚΕΚΛΕΙΣΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΘΥΡΩΝ» ο κόσμος μας ο μεγάλος, οι πολλοί, στους οποίους ανήκουμε όλοι. Η προσέλευση των Παριανών το επιβεβαιώνει.